به گزارش  همدان ورزش؛ دلیل انتخاب غارهای کوه خورزنه برای پاکسازی از طرف تشکل های غیر دولتی این است که تعرض ها روز به روز به محوطه باستانی و طبیعی خورزنه بیشتر می شود و کوهخواری و زمینخواری عرصه این محوطه را هر روز تنگتر و کوچکتر می کند، با این اقدام علاوه بر پاکسازی و توجه به اصول توسعه پایدار، تلاش ما این است که مسئولان به اهمیت و حفظ این محوطه توجه کنند و برای ثبت ملی آن اقدام کنند.

کوه خورزنه در سه کیلومتری شرق همدان، در میان چهار روستای حصار آقا شمسعلی (در غرب)، مزدقینه (درشمال )، کشین ( در جنوب ) و تفریجان (در شمال شرقی) واقع شده است.

ارتفاع این کوه از سطح دریا تقریبا2200 متر است و در فاصله 500 متری کوه به طرف غرب تپه شاه تهماسب قرار دارد (از آنجا که باستان شناسان بقایای سفالهای اطراف تپه را به دوره سلجوقی نسبت می­دهند به نظر می­رسد نام­گذاری تپه ارتباطی به دوره صفوی و شاه تهماسب ندارد و دلیل دیگری دارد) شایان ذکر است این تپه تاریخی و گورستان اطراف آن به دلیل بی­توجهی مسئولان و حفاری­های غیرمجاز در حال نابودی است.

کوه خورزنه با غارهای پیدا و پنهان وطبیعت کم نظیر و نیز منطقه­ای که تا دهه هفتاد جزء منابع طبیعی بوده، زیستگاه و پناهگاه  گونه­های جانوری  بسیاری بود اما با رشد سکونت گاه­های شهری و روستایی اطراف و تهدید و تصاحب اراضی توسط زمینخواران، این سرمایه ملی و زیستگاه طبیعی و همچنین گونه­های جانوری­اش مورد تهدید قرار گرفته است. امروزه دو تیره جغد، عقاب، خرگوش، روباه، شغال، جوجه تیغی، تشی  یا خارپشت، قمری و انواع پرندگان و خزندگان  و گونه­های مختلف آفتاب پرست در این زیستگاه وجود دارد. حضور عشایر و شکارچیان تهدید دیگری است که زندگی این جانوران را در معرض خطر قرار داده است. در اطراف خورزنه سنگواره و فسیل به وفور یافت می شود.

در قسمت فوقانی کوه (جبهه جنوبی) سه غار وجود دارد غار شماره یک، در اثر بمباران هوایی ارتش عراق تخریب شده و دهانه ورودی آن با ریزش چند لاشه سنگ پوشیده شده است. غار دوم درفاصله اندکی از غار اول و هم سطح غار شماره یک واقع شده است. غار دوم که از دو غار دیگر کوچکتر است هم سطح با غار اول، با فاصله تقریبی دویست متری به طرف شرق است وعمق چندانی ندارد. اما چهارمین و مهم­ترین غار پایینتر از آن دو قرار دارد، دهانه غار بیش از ده متر عرض و دو و نیم متر ارتفاع دارد و درون آن مانند تالار بزرگی است، سطح غار با ریزش صدها تن شن و خاک پوشیده شده است و دیوارها و سقف آن توسط ساکنانش در دورههای تاریخی مختلف بزرگتر و فراخ­ترشده به طوری که بقایای زخم تیشه­ها هنوز خودنمایی می­کند. غار پنجم در جنوب شرقی کوه خورزنه و انتهایی ترین  نقطه کوه واقع شده است و این غار داری یک ستون بزرگ دستکند است غار پنجم درگذشته  دارای یک چشمه آب بوده اما براثر ریزش خاک ولاشه سنگ  پر شده است.

از آنجا که این کوه از سنگ­های رسوبی نرم تشکیل شده است، همواره در طول زمان درمعرض حکاکی و علامت­گذاری قرار داشته، بیشتر این علامت­ها و نوشته­ها متعلق به دوره­های اخیر است. جالب­ترین ویژگی خورزنه این است که در جای جای آن حکاکی و برآمدگی­هایی به صورت دایره دیده می­شود (نگارنده بیش از صد و بیست مورد آن را شناسایی و از آن عکسبرداری کرده است) این خورشید وارهها در قطرهای مختلف از ده سانتی­متر تا یک و نیم متر، هم در داخل غارها و هم درسطح سنگ­ها در نقاط مختلف کوه دیده می­شود.

برخی بر این باورند که این کنده­کاری­ها آثار به جا مانده از استخراج سنگ برای پایه ستون و یا سنگ آسیاب بوده است. اما در هیچ جای شهر همدان و اطراف آن پایه ستونی از این جنس سنگ دیده نشده است. از سوی دیگر سنگ این کوه به دلیل نرمی برای پایه ستون مناسب نیست و به نظر نمی­رسد برای سنگ آسیاب نیز از این نوع سنگ استفاده شده باشد. اما با توجه به نام کوه که محل برآمدن خورشید است و اینکه پژوهشگران این منطقه را محل سکونت مهرپرستان دانستهاند و باورهایی نیز از آیین مهر در میان بومیان این منطقه وجود دارد، پرسش­هایی از این دست پیش می­آید که آیا این دایره­ها ارتباطی با نام کوه و آیین مهر دارد و یا اینکه نگارهها کاربرد ستاره­شناسی و سنجش زمان داشته­اند و یا از نمادهای جادویی پیش از به وجود آمدن مذاهب و ادیان در دوره غارنشینی بوده است؟

انتظار می رود با توجه به دارا بودن ظرفیت های طبیعی و باستانی وتهدید های موجود هر چه سریعتر این محوطه در فهرست آثار ملی قرار گیرد.