به گزارش پایگاه خبری همدان ورزش، کهن شهر همدان از دیر باز محل پرورش و تاخت و تاز اسب های زیادی بوده است حتی در زمان های بسیار دور و در دوران  مادها در شناسنامه تاریخی و باستانی این استان می بینیم که خاستگاه پرورش اسب در کشور بوده است و اوج سوارکاری در روستای 400 ساله ورکانه به چشم می خورد .

مهمترین شخصی که در پرورش، اصلاح و نگهداری اسب در همدان نقش ویژه‌اي را ایفا کرد، «مری لیلی قره‌گوزلو» بود که 80 سال به این شغل پرداخت و نژاد های مختلف و اصیلی را در همدان پرورش داد .

مری لیلی قره گوزلو بعد از فوت پدرش در این روستا به پرورش و گسترش اکثر نژادهای اسب ایرانی می پردازد .

مری خانم قره گوزلو همسر مجیدخان بختیاری ‌مادر پرورش دهندگان اسب اصیل در ایران

لیلی دختر دکتر علی‌نقی قراگوزلو و کاترین لد بود. پدرش از خان‌زادگان همدان و پسر مهدی خان قراگوزلو سفیر ایران در آمریکا بود.

علی‌نقی پس از پایان تحصیلاتش در سوئیس و فرانسه به آمریکا رفت و با کاترین که کتابدار دانشگاه جانز هاپکینز در بالتیمور بود ازدواج کرد.

آن‌ها آرزویی جز آمدن و زندگی در ایران نداشتند و نهایتاً نیز به رویای خود جامه عمل پوشاندند.

در دوران اقامت خانواده در تهران، آن‌ها هر سال تابستان را در روستای ورکانه همدان که از املاک مهدی‌خان بود و اداره آن را پدر لیلی به عهده داشت، می‌گذراندند.

در آنجا نقی‌خان درمانگاهی برای اهالی ساخته بود و به مداوای آنان می‌پرداخت.

او در این روستای دورافتاده که لیلی بعدها آن را «روستایی زيبا وسردسيری بدون جاده كوهستانی و در موقعيتی بی نظير و شاعرانه» به یادمی‌آورد، در آغوش پدرش بر زین اسب می‌نشست و به گشت و گذار در کوهستان می‌پرداخت؛ ولی با مرگ نا به هنگام پدر در سن ۳۷ سالگی در سال ۱۳۱۲ خورشیدی، این دوران خوش پایان یافت.

مری  بعد از مرگ پدر به خاطر آشنایی که با اسب ها و نژادهای گوناگون داشت به عنوان اولین بانو و با همکاری همسر خود به عنوان مادر پرورش دهنده اسب اصیل ایرانی انتخاب شد .

وی در سال 1353 با فرستادن چند راس اسب اصیل عرب ایرانی به انگلستان تاییدیه این سازمان را در خصوص اصیل بودن نژاد اسب عرب ایرانی دریافت كرد.

هر چند با این همه، هنوز هم داوران ما كه دارای توانایی های بسیاری در امر تشخیص نژاد یك اسب اصیل هستند، به دلیل عضو نبودن ایران حتی در سازمان جهانی اسب عرب اروپا (ایكاهو) از حضور در جشنواره های جهانی محروم هستند و نمی توانند در این جشنواره ها شركت كنند.

ایرانیان عرب زبان خوزستان،خانم قره گوزلو را 'مری خانم' خطاب می كردند و او سال ها برای این خطه اسب دوانی ایران كه زادگاه همسرش 'مجید بختیاری' بود، خدمات ماندگار در زمینه حفظ و احیای اسب انجام داد.از مری لیلی یك راس اسب سفید و اصیل عرب با گردن قوس كشیده به نام 'مبارك' باقیمانده است.

این اسب را مری خانم سال ها پیش خرید و از خارج كشور وارد كرد و از جمله اسب های بسیار معروف در دنیا شناخته شده است.هم اینك 'قلعه مهری خانم' تنها میراث ماندگار و تاریخی 'مری لیلی قره گوزلو' در روستای گردشگری وركانه همدان است.

مری خانم در طول زندگی پر بار خود زحمات زیادی برای حفظ اسب اصیل ایرانی کشید به گفته "شیخ حاجات آل کثیر" که دانشی سنتی در زمینه اسب اصیل داشت اعراب و بختیاری ها در خوزستان که با ظهور ماشین و موتور در حال فراموش کردن اسب بودند به همت مهری خانم پی به ارزش این کار بردند و در حفظ اسب اصیل کوشیدند و در دوران خشکسالی که برای تهیه علوفه خود دچار مضیغه شدند مری خانم با کِشتی گندم و علوفه مورد نیاز آنها را فراهم کرد. همه میدانند که اگر مری خانم نبود اسب اصیل ایرانی به سرنوشت اسبچه خزر،اسب ترکمن و ......مبتلا شده بود ایشان در طول زندگی خود هیچ فکری جز حفظ اسب اصیل نداشت و چندین بار ازسوی کشور های شیخ نشین منطقه مورد تقدیر قرار گرفت اثری که او بر اسب اصیل ایرانی گذاشت هیچ گاه در تاریخ فراموش نخواهد شد ایشان پس از چندین ماه پیکار با بیماری در تاریخ --1380ش-- در سن 80 سالگی از دنیا رفت و پس از مرگ در قبرستان تخته فولاد اصفهان تکیه بختیـــاری ها به خاک سپرده شد.

در این منطقه گردشگری گذرگاه نعل اشكنه معروف است كه در گذشته از مناطق پرتردد سواركاران از مركز كشور به سمت استان های غربی محسوب می شد و در مسیر جاده گنجنامه همدان و محور عبوری به تویسركان، كرمانشاه و دیگر شهرهای غرب كشور قرار داشت.

علت نامگذاری این منطقه با عنوان 'نعل اشكنه' این است كه چون همدان زمستان بسیار سرد دارد، نعل اسب ها در این مسیر می شكست و به همین دلیل به نعل اشكنه مشهور شده است.هم چنین، همدان از دیرباز مهد سواركاران قهرمان ملی به شمار می رود.

مرحوم 'غلامحسین هلاكویی' نخستین مربی ای بود كه در همدان به آموزش سواركاران پرداخت و این مربی كه بنیانگذار آموزش اسب سواری در همدان بود نیز از مرحومه مری لیلی قراگوزلو و مرحوم مهدی مكارچیان همدانی به عنوان بانیان اصلی سواركاری یاد می كرد.

روستای ورکانه در حال حاضر با قدمتی 400ساله در اولین نگاه که به این روستا می اندازیم متوجه خانه های سنگی و زیبای این روستا می شویم  و کوچه های سنگی این روستا و موزه بزرگ اسب ایران در این روستا که منتظر بازسازی میراث فرهنگی است می شویم .

این روستای تاریخی که بزرگان زیادی را تا به حال در خود دیده است تا کنون چندین بار میزبان جشنواره سوارکاری در کشور بوده است و تصاویر زیبایی را به نمایش گذاشته است.

سید وحید برقعی رئیس هیات سوارکاری استان همدان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به سابقه 40 ساله همدان در پرورش اسب اظهار داشت: از زمانی که زنده یاد مری ‌لیلی قراگوزلو در روستای ورکانه پرورش اسب اصیل ایرانی (عرب خوزستان) را شروع کرد و مرحوم مهدی مکاره‌ چی اولین باشگاه تخصصی در این شهر را راه اندازی کرد، شرایط ویژه‌ ای برای همدان در این رشته رقم زده ‌شد.

وی افزود: قدیمی ‌ترین اسطبل استان در روستای ورکانه همدان که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته با سنگ‌ های لاشه که تمام‌ کوچه ‌های آن را احاطه کرده قرار دارد که اگر میراث فرهنگی استان حمایت کند، جشنواره بین المللی اسب ایرانی می‌ تواند در این روستا برگزار شود.